Podsumowanie działań projektu międzynarodowego: "Szkoła jako przestrzeń zróżnicowana kulturowo – rekomendacje nauczycieli polskich i francuskich”.

W ramach programu Erasmus+ i akcji „Partnerstwa na małą skalę w sektorze edukacji szkolnej” w roku szkolnym 2023/2024 zrealizowaliśmy projekt: „Szkoła jako przestrzeń zróżnicowana kulturowo – rekomendacje nauczycieli polskich i francuskich”. Decydującą dla nas inspiracją w wyborze partnera z Unii Europejskiej był odmienny model edukacji dzieci z doświadczeniem migracji. Polskie rozwiązania to model integracyjny, czyli wspólna nauka w jednej klasie a lekcje językowe są zajęciami dodatkowymi. We Francji obowiązuje tak zwany model separacyjny, w którym uczniowie migracyjni uczą się w oddzielnych klasach przygotowawczych przez okres co najmniej roku w celu opanowania języka w stopniu przynajmniej dostatecznym. W początkowej koncepcji chcieliśmy porównać nasze rozwiązania i wybrać wspólne praktyki. Lecz poznając głębiej kontekst doświadczeń francuskich zrozumieliśmy, że nie jest możliwe aby nie uwzględnić tego czynnika w naszych działaniach. We Francji na początku lat osiemdziesiątych rząd zgodził się na uznanie mobilizacji społecznej w oparciu o pochodzenie etniczne. Wiązało się to z ideą wyrównania szans edukacyjnych dzieci z mniejszości etnicznych.  W 1981 roku stworzono kategorię Strefy Edukacji Priorytetowej, czyli finansowe wsparcie dla szkół w najtrudniejszych dzielnicach. Dyrektorzy ze słabymi wynikami dostali dofinansowanie, programy szkolne dostosowano do słabszych uczniów. Aby wyrównać różnice społeczne wśród migrantów, postanowiono też uczyć mniej. Taka praktyka spowodowała, że do gimnazjum trafiły dzieci słabo mówiące po francusku. Dzięki uproszczonym wymaganiom uczniowie rozwiązują łatwe testy gimnazjalne, zdają maturę, ale nie przechodzą egzaminów wstępnych na studia, bo tam nie są traktowani priorytetowo. Szkoła francuska reprezentuje model zachowań i norm, które są akceptowalne przez francuskie społeczeństwo. W kontekście dzieci migrantów to element integracji kulturowej. W 2004 roku wprowadzono zakaz eksponowania w szkołach symboli religijnych. Świecka szkoła w wielokulturowym środowisku może być jednym ze sposobów na problemy wynikające z powielania i utrwalania negatywnych stereotypów. Od 1 września 2013 roku we wszystkich instytucjach nauczania publicznego obowiązuje Karta Laickości. Ciekawym doświadczeniem była dla nas „żywą lekcja” języka angielskiego na którą zostaliśmy zaproszeni. Klasa była podzielona na cztery grupy, a uczniowie przygotowali dla nas zestaw pytań. Rozmawialiśmy o tym, co podoba nam się we Francji, co oni chcieliby zobaczyć w Polsce, jak różnią się nasze śniadania, co lubimy w naszej pracy i o tym, co oni zmieniliby w swojej szkole. Około 70% uczniów, z którymi mieliśmy okazję rozmawiać to dzieci z doświadczeniem migracji. To duża szkoła, na dzień dzisiejszy uczy się w niej 1340 uczniów z 48 krajów świata (spotkaliśmy też polskie dzieci). Kiedy zadaliśmy pytanie dokąd wybraliby się w podróż, wszyscy uczniowie z doświadczeniem migracji wskazali kraj pochodzenia swoich rodziców, między innymi: Ghana, Tunezja, Maroko, Algieria. Te odpowiedzi były inspiracją do poruszenia przez nauczycieli francuskich dylematu z którym boryka się młode migracyjne pokolenie – tożsamość. Ich rodzice wyemigrowali w poszukiwaniu lepszego życia, ale pamiętają skąd pochodzą. Młode pokolenie urodzone już we Francji poszukuje swej tożsamości, często nie czując się w pełni obywatelami kraju zamieszkania. Ich rodzice ze względu na barierę językową posiadają mniejsze możliwości budowania statusu zawodowego i społecznego. Zdarza się, że po skończeniu szkoły realizują kiełkujące się w nich marzenie i odwiedzają kraj pochodzenia swoich rodziców. Jednak wychowanie w innych realiach powoduje rozczarowanie i konflikt z odnalezieniem własnej tożsamości. Jest to jeden z najważniejszych problemów migrantów we Francji. Rewizyta nauczycieli francuskich odbyła się w kwietniu. Nasz plan obejmował wizytę w trzech polskich szkołach oraz w świetlicy ukraińskiej, która funkcjonuje w naszym mieście. Pragniemy serdecznie podziękować za możliwość odwiedzenia, rozmowy i porównania doświadczeń:

- Panu Wojciechowi Konarskiemu dyrektorowi Szkoły Podstawowej nr 41 w Bydgoszczy,

- Panu Andrzejowi Wojtynie – dyrektorowi Zespołu Szkół nr1 w Bydgoszczy

- Panu Piotrowi Kowalskiemu – dyrektorowi Szkoły Podstawowej w Grupie.

- Pani Lilii Zahnitko i Panu doktorowi Stefanowi Pastuszewskiemu, którzy prowadzą Ukraińską Świetlicę.

W świetlicy ukraińskiej uczestniczyliśmy w lekcji angielskiego, gdzie za pomocą przygotowanych wcześniej lapbooków opowiadaliśmy dzieciom ukraińskim o kulturze polskiej i francuskiej. Wizyta w szkole podstawowej w Grupie była dla nas ważna ze względu na fakt, że jest to placówka do której uczęszczają dzieci z ośrodka dla uchodźców, który jest w tej samej miejscowości. Pan dyrektor jest nauczycielem języka angielskiego i oprowadził nas po - fantastycznie przygotowanej do pracy z dziećmi migracyjnymi - swojej placówce. Oprócz bogatego doświadczenia, również przestrzeń szkolna jest wielokulturowa. W naszym mieście gościliśmy w szkole podstawowej nr 41 i w Zespole Szkół nr 1, gdzie uczniowie zdobywają kwalifikacje w zawodzie fryzjer i technik usług fryzjerskich, obecnie uczy się w niej 80 uczniów z Ukrainy ale też z Białorusi i Gruzji. Podczas spotkania w Miejskim Ośrodku Edukacji Nauczycieli gościliśmy również pracowników i pana dyrektora – Krzysztofa Kultysa z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej nr 1 oraz przedstawicieli Fundacji Emic. Nasza rozmowa dotyczyła form wsparcia dzieci ze specjalnymi potrzebami. Niezwykle ważnym aspektem jest praca psychologa z przygotowaniem językowym dla dzieci rodziców z doświadczeniem migracyjnym. Dzieci nie powinny być tłumaczem w swojej sprawie dla swoich rodziców. Sytuacja po wybuchu wojny w Ukrainie, otworzyła nasze szkoły na szeroko pojętą wielokulturowość, która dotyczy polskie dzieci i ich rodziców, dzieci z doświadczeniem migracji i ich rodziców oraz pracowników szkoły. Niezwykle ważną rolę pełnią asystenci kulturowi, a charakter ich pracy nowelizuje ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy z 1 września 2024 roku. Nasz projekt tworzyliśmy zespołowo:

Pani Joanna Kotwicka – konsultantka MOEN w zakresie edukacji międzykulturowej

Pani Krystyna Tomecka – metodyk edukacji wczesnoszkolnej,

Pani Monika Mojsiewicz – metodyk nauczania matematyki w szkole podstawowej,

Pani Marzenna Duczmal – metodyk kształcenia specjalnego,

Pani Anna Tomecka – niezastąpione wsparcie w technicznych rozwiązaniach nowych mediów oraz wsparcie językowe,

Pani Joanna Gralak – konsultantka MOEN w zakresie projektów międzynarodowych,

Pan Dyrektor Michał Laskowski – dyrektor MOEN.

Dziękujemy wszystkim instytucjom partnerskim, a szczególne podziękowania kierujemy do LEARN Institution i nauczycieli z Francji – Emilii, Carolain, Davida, Stefano, Mahometa, Fiti i Karoliny. Efekty naszej pracy możecie Państwo poznać dzięki publikacji, która powstała w ramach działań projektowych: https://drive.google.com/file/d/1JQnon73ULobOdNOBAl2miTbrgLvd0vdq/view 

Po skopiowaniu powyższego linku możecie Państwo poznać efekty naszej pracy. Zapraszamy.