Czy środowisko szkolne, to tylko sala i mury szkoły?

"Words matter" - słowa mają znaczenie. Myśląc o przestrzeni edukacyjnej, powinniśmy przede wszystkim zacząć myśleć o atmosferze, oraz stopniowaniu zmian i wprowadzaniu ich powoli i małymi krokami.

Fińska szkoła to przede wszystkim szkoła otwarta, przestrzenna, ze strefą relaksu, ale też obowiązkowym wyjściem na dwór. Nawet podczas srogiej zimy, kiedy temperatura nie przekroczy minus 15 st. C, uczniowie wychodzą na świeże powietrze. Już w czasach powstawania fińskiej szkoły, kiedy wymogi architektoniczne wszystkich budynków skupiały się na zminimalizowaniu ilości i wielkości okien, oraz umiejscowieniu ich na wysokościach, by skupić uwagę ucznia tylko na nauczycielu, innowacyjny dyrektor szwedzkiej szkoły będącej dzisiaj Muzeum Designu, wprowadził wiele zmian związanych ze zdrowiem uczniów. Zaprojektował w budynku większe okna i umiejscowił je na wysokości dzieci, by miały dostęp do świeżego powietrza oraz światła.

Natura od zawsze była ważnym elementem edukacji. Przestrzenie wspólne w szkołach są zielone i wypełnione roślinnością, elementy zielone są także kolorem łączącym sale szkolne. Zachwyciły nas strefy relaksu: sofy, pufy, ławki, piłki, wszystko możliwe do szybkiego przemieszczenia i reorganizacji. Ciekawym rozwiązaniem są także ściany pokryte folią, po której można pisać, rozciągnięte po całych korytarzach. Podstawą wyposażenia sal są też lekkie krzesełka i pojedyncze stoliki o przeróżnych kształtach, wszystko na kółkach, by można było łatwo i zgodnie z potrzebami, zmieniać aranżację przestrzenne w sali, ale też wprowadzić ruch na lekcji, który jest dzieciom potrzebny.

Sala to też miejsce, które budzi poczucie bezpieczeństwa, z którą kojarzy się konkretny dźwięk lub zapach. Część fińskich nauczycieli stosuje olejki eteryczne, które uspokajają bądź pobudzają koncentrację. Sala od danego przedmiotu zawsze pachnie tak samo i kojarzy się uczniom z tym konkretnym nauczycielem i przedmiotem, daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa, jednocześnie wspierając pożądane zachowanie.

Wyższa technologia w postaci "sound masking" pomaga wyciszać hałasy i tłumić intensywne dźwięki. Nawet jak w jednej sali trwa zabawa, dzieci nie przeszkadzają innym. Fińskie dzieci rzadko korzystają z książek, coraz częściej pojawiają się chromebooki-cienkie laptopy zawierające mało wymagający system operacyjny, tablety oraz laptopy. Nauczyciel sam decyduje, z czego chce korzystać.

Naszą refleksją po dzisiejszych zajęciach jest sentencja, że fińska szkoła, to szkoła przyszłości. Mimo krótkiej historii państwa, edukacja jest „oczkiem w głowie” nie tylko rządu, ale całego społeczeństwa. Nauczyciele budzą szacunek, a przestrzenie edukacyjne są doinwestowane i traktowane jako dobro narodowe. Przykładem jest biblioteka Oodi, w której każdy mieszkaniec nieodpłatnie może korzystać z sal komputerowych, gamingowych, drukarek 3D, ploterów, noży laserowych, a także fantastycznie wyposażonych sal konferencyjnych.

Pamiętajmy jednak, że zmiana jest zawsze możliwa, ale każda musi zachodzić drobnymi krokami. Zastanawiamy się jak ją rozpocząć w naszych przestrzeniach szkolnych.