Praca z refleksją uczniowską

Opublikowano: 2022-11-05 01:58, Numer artykułu: 59562 , Autor: D.Piotrowski

Refleksja uczniowska to dla nauczyciela historii niezwykle ważna i skuteczna metoda, która wspiera nabywanie kompetencji pozwalających na interpretację i analizę źródeł (pisanych, ikonograficznych, kartograficznych), selekcję treści oraz kształtowanie świadomości procesu przyczynowo-skutkowego. 

Wydaje się więc, że w pracy nauczyciela wykorzystanie refleksji uczniowskiej jest koniecznością. Nie jest to jednak proste działanie, zwłaszcza w początkowych klasach szkół ponadpodstawowych. Definiuję w tej kwestii dwa podstawowe problemy. Pierwszym jest kwestia braku swobodnego posługiwania się treściami merytorycznymi. Rozpatrywanie przyczyn tej sytuacji będzie pewnie kiedyś podstawą do kolejnego wpisu. Trzeba jednak podkreślić, że na pewno nie jest nią brak skuteczności działań nauczycielskich na poziomie szkoły podstawowej. Drugą kwestią jest obserwowana przeze mnie trudność w motywowaniu uczniów do podjęcia refleksji ustnej - zwłaszcza podsumowującej.

W związku z powyższym proponuję kilka przykładowych technik pozwalających wdrożyć uczniów do wykorzystywania omawianej formy w procesie uczenia się.

1. Metoda WCN.  W tym działaniu poszczególne elementy skrótowca odnoszą się do konkretnych aktywności realizowanych w trakcie lekcji. Po określeniu celu i podaniu kryteriów sukcesu, uczniowie odnoszą się do swojej wiedzy i doświadczeń z nimi związanych ("W" - co już WIEM). Następnie ustalają czego chcą się dowiedzieć podczas lekcji ("C" - czego CHCĘ się dowiedzieć). Dużym wsparciem w tej metodzie jest praca w parach - uczniowie wspólnie ustalają swoje zasoby, a następnie zapisują w notatnikach. Krótkim podsumowaniem może być kilka wypowiedzi na forum. Ostatni element - "N", to podsumowująca refleksja - czego się NAUCZYŁEM (a czasami także czego chcę się jeszcze dowiedzieć). Po zapisaniu - wymiana w parach, a następnie kilka wypowiedzi na forum. 

2. Modyfikacją powyższej metody może być działanie o wdzięcznej nazwie "3-2-1". W tej metodzie uczniowie podczas podsumowania wskazują trzy elementy, których się nauczyli; dwie kwestie, które były trudne oraz zadają jedno pytanie czego chcieliby się dowiedzieć. 

3. Kolejną metodą może być podsumowanie poprzez porównanie źródeł, najlepiej ikonograficznych. Uczniowie w tym działaniu zestawiają tekst kultury bezpośrednio powiązany z właśnie zrealizowanym tematem z drugim odnoszącym się do innego okresu historycznego. Rozpoznają wydarzenia, określają przestrzeń czasową, analizują, korzystają ze swoich kompetencji historycznych, porównują tematykę.

4. Jeżeli ktoś jest zwolennikiem spartańskiej prostoty, albo pozostało mu niewiele czasu do końca lekcji - może wykorzystać proste pytanie - co było dla mnie najważniejsze w lekcji. Oczywiście korzystamy z pracy w parach oraz zapisu refleksji w notatniku.

5. Ostatnią propozycją jest praca z notatką w trakcie lekcji. Ważne, aby nie była podawana przez nauczyciela - musi być samodzielna/uczniowska. Jest ona konieczna w celu kształtowania umiejętności selekcji niezwykle pojemnego zasobu faktograficznego. Stosując tzw. STOP-klatki, podczas których uczniowie w parach ustalają co było w danej części najważniejsze i zapisują to w notatnikach. Oczywiście pomijają to co już znają i potrafią.